Hielspoor / Fasciitis Plantaris / Peesplaatonsteking van de Voetzool

De term ‘hielspoor’ wordt vaak gebruikt om pijn onder de hiel aan te duiden. Hielpijn betekent echter nog niet altijd dat u een hielspoor heeft. Vaak is het probleem dat de aanhechting van de peesplaat van de voetzool ter hoogte van de hiel ontstoken is. De termen ‘peesplaat ontsteking’ en ‘hielspoor’ worden vaak onterecht door elkaar heen gebruikt. Er is echter wel een relatie tussen deze twee aandoeningen, hieronder uitgelegd:

-De term ‘peesplaat ontsteking‘ verwijst naar een ontsteking van de peesplaat (Latijn: aponeurosis plantaris of fascia plantaris) van de onderzijde van de voet. Deze peesplaat geeft vorm aan de voetboog. Bij overbelasting van deze peesplaat gaat deze vaak ontsteken bij de oorsprong van deze peesplaat welke zich onder de hiel bevind. Als de ontsteking zich meer in het verloop van deze peesplaat bevind ondervinden mensen vaak pijn ter hoogte van de voetholte en niet onder de hiel. De peesplaat van de voet bestaat uit dik, ligamenteus weefsel dat zijn oorsprong heeft aan de onderzijde van de hiel. De peesplaat loopt vanaf hier als een dikke streng richting de bal van de voet, waarna hij uitwaaiert in vijf aparte strengen die aan de tenen aanhechten. De functie van de peesplaat is het in stand houden van de voetboog. Het zorgt er voor dat tijdens het lopen het lichaamsgewicht en de voorwaartse krachten worden overgedragen van de hiel naar de tenen. De peesplaat krijgt dus dagelijks een hoop te verduren, met name tijdens sporten waarbij de voorwaartse krachten kunnen oplopen tot enkele malen het lichaamsgewicht!

-De term ‘hielspoor‘ verwijst naar een benig uitsteeksel aan de onderzijde van het hielbeen (Latijn: spina calcaneï). Dit uitsteeksel vormt zich ten gevolge van een chronische peesplaat ontsteking (Latijn: fasciitis plantaris). Dit is in ongeveer 70 % van de gevallen waarneembaar op een röntgenfoto. Echter kan het voorkomen dat patiënten zonder klachten ook een hielspoor hebben op een röntgenfoto. Een röntgenfoto heeft voor de diagnose van hielspoor echter geen toegevoegde waarde, ook zonder een zichtbaar hielspoor kunnen pijnklachten aanwezig zijn.

Bij een ontsteking van de peesplaat vind er een afbraak van weefsel plaats. Klassieke ontstekingsverschijnselen zijn pijn, warmte, roodheid, zwelling en functieverlies. Vooral pijn is een belangrijke factor, waardoor dagelijkse bezigheden behoorlijk beperkt kunnen worden. De symptomen zijn vaak duidelijk aanwezig tijdens de eerste paar stappen van de dag, direct na het opstaan. Dit noemen we ook wel startpijn. Het wordt veroorzaakt doordat de peesplaat in de nacht (of tijdens rust) verkort en bij belasting er rek op de peesplaat komt. Na een aantal passen verminderd de pijn vaak, als de peesplaat uitgerekt is. Aan het einde van de dag treedt de pijn vaak weer op doordat er overbelasting van de verzwakte peesplaat heeft plaatsgevonden.

Wie krijgt hielpijn?

De aandoening komt voor bij mannen en vrouwen van alle leeftijden. Het wordt vaak gezien bij mensen die (tijdelijk) veel stress ondergaan, bijvoorbeeld na een verhuizing, echtscheiding of burn-out.

Wat veroorzaakt hielpijn?

Er is altijd sprake van een overmatige belasting, dat wil zeggen dat de belasting die u op uw voeten uitoefent groter is dan de belastbaarheid van uw voeten. Vaak is de belastbaarheid van de voeten verminderd bij platvoeten en holvoeten en dit wordt ook vaak gezien als (mede)oorzaak van het ontstaan van hielspoorklachten.

Behandeling van hielspoor?

De behandeling bij hielspoor of peesplaat ontsteking is identiek vanwege de relatie van deze klachten. In eerste instantie is het altijd verstandig om rust te nemen om de ontsteking onder controle te krijgen. Onderstaand volgt het stappenplan in chronologische volgorde die patiënten kunnen doorlopen om van hun hielpijn af te komen.

Inlegzolen
Inlegzolen zijn in veel gevallen de sleutel tot het succesvol behandelen van de peesplaat ontsteking. Met inlegzolen die individueel zijn aangemeten aan de hand van de voetstand, kunnen patiënten meestal hun dagelijkse activiteiten weer hervatten zonder pijn.

Rust
De eerste stap is het nemen van rust door activiteiten te verminderen. Bijvoorbeeld het verminderen van de sportintensiteit of zitten waar men normaal staat. Simpelweg rusten zorgt vaak voor een vermindering van de meest heftige pijn en laat de ontsteking verminderen.

Rekoefeningen
Oefeningen die zijn bedoelt om de structuren rondom de hiel rust te geven, zodat deze minder de peesplaat op spanning brengen. Simpele rekoefeningen kunnen snel verlichting geven. Neem hiervoor contact op met een specialist.

Koelen met ijs
Het aanbrengen van een ijspack op de hiel kan de symptomen verlichten en de pijn onder controle houden. Het koelen is vooral effectief na een acute verergering van de symptomen. TIP: vul een plastic fles met water en vries deze in. Als het water bevroren is, haal de fles uit de vriezer en leg hem op de grond. Rol nu met de voeten over de fles gedurende 10 minuten.

Ontstekingsremmers
Ontstekingremmers kunnen de pijn en de ontsteking verminderen. Vaak voldoen simpele middelen als aspirine of ibuprofen. Neem hiervoor contact met uw huisarts. Een risico van het gebruiken van ontstekingsremmers is dat men de pijn van de klacht minder snel zal voelen. Hierdoor neemt de kans toe dat men de peesplaat gaat overbelasten. Pijn is immers een signaal van het lichaam dat het rust nodig heeft.

Nachtspalk
Nachtspalken zijn ontworpen om de peesplaat ‘s nachts op spanning te houden zodat er geen verkorting van vezels kan optreden. Dit kan o.a. de startpijn die ‘s ochtends optreedt verminderen. Het is een goede therapie in combinatie met het dragen van zolen. Echter is het geen middel om de oorzaak van de klacht aan te pakken, de voetstand zal niet veranderen. Houd er rekening mee dat het dragen van spalken tijdens het slapen vaak als oncomfortabel ervaren wordt. Een bekend merk nachtspalk is de zogeheten Strassbourg Sock. 

Gel hieltjes
Via het internet en bij de schoenmaker worden vaak gelhieltjes verkocht als oplossing voor hielspoor, maar helaas geeft dit in de praktijk weinig verlichting. Dit komt doordat bij het gebruik van gelhieltjes de voeten niet op de juiste plaats worden ontlast en dus niet het juiste effect bewerkstelligen. Het is ook niet mogelijk om met een gelhieltje de voetstand en dus de oorzaak van de klacht aan te pakken. Vaak zit er een uitsparing in het gelhieltje, maar nog vaker zit deze uitsparing op de verkeerde plaats.

Injectie
Een corticosteroïden injectie in de hiel, welke ontstekingsremmend werkt, kan het ontstekingsproces remmen. Er zijn echter redenen om ervoor te kiezen niet te injecteren vanwege twee potentiele gevaren: afbraak van het vetweefsel (atrofie) in het hiel-vetkussen en een scheur van de peesplaat (ruptuur). Neem hiervoor contact op met uw huisarts.

Shockwave
Dit is een relatief nieuwe vorm van therapie waar nog onderzoek naar wordt gedaan. Shockwave therapie wordt meestal pas toegepast bij chronische hielspoor als laatste middel, wanneer bovenstaande therapieën niet succesvol zijn. De volledige naam is ‘extracorporal shock wave therapy’, afgekort ESWT. Deze therapie maakt gebruik van een energie puls om kleine verwondingen in het weefsel rondom het hielspoor te creëren. Men vermoedt dat het lichaam hierop reageert door een nieuw genezingsproces in gang te zetten.

Operatie
In geval dat geen enkele van bovenstaande therapieën succesvol is, wordt er soms overwogen het hielspoor operatief te laten verwijderen. Het is dan van belang dat men direct na de operatie inlegzolen gaat dragen om te voorkomen dat het hielspoor terugkomt. Ook het blijven doen van rekoefeningen wordt aangeraden. Een operatie brengt echter de nodige risico’s met zich mee. De kans is aanwezig dat de peesplaat onder de voet wordt beschadigd, waardoor een groot gedeelte van de voetfunctie verloren gaat. Wij raden een operatie ten zeerste af.

Wat als uw hielpijn niet verdwijnt?

In enkele gevallen zijn de bovenstaande therapieën onvoldoende om klachtenvrij te worden. Het is van belang om eerst de conservatieve therapieën te volgen (rekken, koelen, inlegzolen, ontstekingsremmers, shockwave) gedurende minstens één jaar, voordat men overgaat tot een injectie of operatie. Houd er rekening mee dat een operatie altijd complicaties met zich meebrengt en we raden dit dan ook sterk af.

Preventie
Als men eenmaal klachtenvrij is, is het natuurlijk belangrijk om te voorkomen dat de klachten terugkomen. Zo kan het al voldoende zijn om de dagindeling of sportintensiteit aan te passen. In andere gevallen, zoals een afwijkende voetstand, is het verstandig om inlegzolen te blijven dragen.